|
050106 Last edited 14-08-20
Dr. Spock en het menselijk troetelinstinct
Dit is, schrijft Dr. Spock (Martin Gaus), een onderwerp waarbij ik wel eens uit mijn slof wil schieten Wanneer ik het over het troetelinstinct van mensen heb gaan mijn nekharen overeind staan, schrijft hij. Het troetelinstinct van mensen is een instinct dat meestal alleen maar werkt in het nadeel van dieren. De troetelende mens voelt zich prima en denkt goed bezig te zijn, maar menig dier gaat er aan ten onder. Gaus noemt het menselijk troetelinstinct "een kwelling voor het dier".
Dat is ferme taal, maar het is al bijna driehonderd jaar geleden krasser uitgedrukt, bijvoorbeeld door Bernard De Mandeville in Fable of the Bees, die met een uitgebreid voorbeeldenpallet liet zien dat niet alleen het dier, maar ook de medemens aan jouw "goed" gedrag weinig heeft en, als het heel erg "goed" is, zelfs ten onder gaat. En Adam Smith legde ruim tweehonderd jaar geleden in zijn boek over de welvaart der naties (The Wealth of Nations) uit dat in de wereld het brood niet op tafel komt omdat de bakker goed wil zijn, maar omdat hij geld wil verdienen. Gaat de bakker "goed" doen dan loopt alles in het honderd! "Goede" mensen spenderen miljoenen aan Afrika. De VN, Wereldbank en UNESCO, horzels die er van leven om met hun geld de Afrikaanse samenlevingen uit balans te houden zodat ze nooit vaart zullen krijgen pleiten dagelijks in alle media voor meer "hulp". Er zijn al driehonderd jaar filosofen die de waarheid aandurven: "het menselijk troetelinstinct, een kwelling voor uw naaste!"
Nou moet je altijd opletten
wie het zegt.
De Mandeville had er gewoon lol in mensen op stang te jagen met
een stelling waar heel veel in zit: doe maar geen "goed", want
je weet toch niet hoe dat moet omdat je de uiteindelijke gevolgen van je
handelen niet volledig kent. Het loopt steevast slecht af, zoals in Afrika
kindjes eten en medicijnen en muskietennetten geven die dan allemaal blijven
leven, overbevolking, ruzie, schieten, martelen en een veel ergere dood dan die
hongerdood waarvoor je ze hebt behoed (als je geld al niet meteen in de
verkeerde zakken is terechtgekomen wat eigenlijk maar het beste is). Als je het
falen van het "goede" ontdekt en het dan "beter" gaat doen wordt het nog erger. Onze
instincten zijn niet geschikt voor goede daden. Als we zelf heel erg arm waren
deden we ze ook niet, we zijn gewoon te rijk, dat is het hele probleem, daar
worden we een beetje geschift van. Berthold Brecht: "Wenn der Gute Geld hat dan
hat er ja was er zum gut sein braucht". Zo iemand met geld noemen we "menselijk".
Komen er daar te veel van dan krijg je dood
en verderf zaaiende overdaadverschijnselen zoals demokratie, het Handvest van de Verenigde
Naties, de Rechten van de Mens. Die tsunamimensen moeten dat probleem zelf
oplossen, daar worden ze hard van. Dan krijg je stevig volk dat misschien
uiteindelijk de Amerikanen nog eens onderwerpt (daar hebben die Amerikanen geen
zin in dus ze conditioneren hun kiezers voor "hulp", en Colin Powell roept voor
TV dat je nou eens kunt zien hoe "goed" Amerikanen zijn, arme mensen
helpen).
Adam Smith wilde de mensen uitleggen dat welvaart niet steunt op weldaad maar op
het najagen van eigenbelang binnen spelregels van vrije markten voor alle
dingen die we graag hebben. Die streefde dus toch naar iets "goeds".
Gaus is begaan met het dier, omdat het dier slachtoffer is van dierenliefhebbers
en dierenbeschermers die van het dier niets begrijpen en wiens troetelingen
feitelijk martelingen zijn. Ook Gaus wil dus toch "goed" bezig zijn.
Ikzelf ben meer als Mandeville, namelijk ik hou me buiten het goede en speel met
gedachten. Doordat ik u daarvoor waarschuw sta ik toch niet bovenaan in de
rangorde van hen die er in zijn geslaagd het "goede" af te leren (dat
blijkt ook ergens in mijn avontuur "Illegal"): eerst komt De
Mandeville, dan vrij snel ik, dan een tijd niets, en dan Adam Smith en Martin
Gaus, die beiden heel inconsequent boekjes schrijven om de mensen tot het
"betere" inzicht te
brengen dat dat troetelen niet brengt wat je denkt.
Door het dier een menswaardig bestaan te geven, schrijft Gaus, doet u hem te kort! Dit is mij uit het hart gegrepen, en ik voeg er aan toe: door de mens een menswaardig bestaan te geven, doet u hem ook te kort! Als wij, bedoel ik, met "menswaardig" bedoelen wat tegenwoordig voor menswaardig doorgaat. Echte menswaardigheid vinden wij eerder onder wilde honden dan onder (westerse) mensen.
De volgende signalen, schrijft Gaus, zijn voor ons haast onontkoombaar:
En ik herhaal even dat zinnetje van Gaus: TV nieuwsmakers?
Dezen spelen wel heel geroutineerd in op deze signalen.
Als u naar tsunamiTV kijkt bent u in een soort speelgoedwinkel. En ik mag barsten of u heeft zich laten verleiden er iets te kopen. Men heeft er dingen op de plank gezet die u met uw troetelinstinct aantrekken En u bent vast niet met lege handen vertrokken. Toch? Hebt u niet iets goeds gedaan? En zo duur was het ook niet. En het slaapt zo lekker mollig en zacht.
Nazin:
Laat ik nou net horen dat een Deens fotoblad met zielige fotoos van tsunamislachtoffers is teruggenomen, en dat de Deens kritiek erop door BBC Worldservice letterlijk werd weergegeven als "een te hoog Walt Disney gehalte"??? Ik ben dus toch niet helemaal de enige.
Nazin 2:
BBC Worldservice: de kinderen van Burkina Faso halen geld op voor de kinderen die slachtoffer zijn geworden van de tsunami. Een volwassen neger aan het woord over de inhaerente goedheid van alle mensen, zelfs de mensen in Burkina Faso. Het zal weinig opleveren, zegt hij, maar het gaat oom het idee. Nog een idee voor een idee dan: kinderen uit het Tsunami gebied gaan geld ophalen voor de kinderen uit Burkina Faso.